Tổ Yến Huyết Khánh Hòa đã được biết đến như một món ăn bổ dưỡng quý hiếm. Ngày xưa các món ăn chế từ yến huyết chỉ dành cho vua chúa. Đến tận bây giờ, “món ăn vàng” này cũng chỉ dành cho giới thượng lưu. Tổ Yến Huyết Khánh hòa là thượng quà – một món quà sang trọng, tinh tế và khẳng định đẳng cấp trong dịp Tết Độc Lập mùng 2/9.
Yến sào chia làm 3 loại chính: huyết yến, hồng yến và bạch yến. Huyết yến là loại tổ yến có màu đỏ tươi, có giá cao nhất trong số các màu vì số lượng rất ít. Đứng thứ hai là hồng yến, thường có màu cam nhưng màu sắc. Hồng yến giống như huyết yến về giá cả và sự hiếm hoi. Cả hai loại này chiếm chưa đầy 10% tổng sản lượng tổ yến trên thị trường thế giới. Thông dụng nhất là bạch yến, chiếm 90% còn lại trên thị trường thế giới, mỗi năm thu hoạch 3-4 lần nên giá cả phải chăng.
Cho đến nay, nguyên nhân tại sao tổ yến có màu khác nhau vẫn còn là một vấn đề gây tranh cãi. Theo những người dân nhiều đời sống bằng nghề bắt tổ yến ở các vùng Khánh Hòa – Nha Trang, Tuy Hòa – Phú Yên… những con chim yến già hoặc chim yến trong mùa thức ăn hiếm hoi vẫn miệt mài làm tổ trong lúc kiệt sức, máu từ mép rỉ ra quyện vào nước dãi để xây tổ khiến cho tổ có màu sắc đỏ hồng.
Bên cạnh đó, nhiều giả thuyết khác cho rằng tác động của nhiệt độ, độ ẩm hoặc thức ăn của yến tạo ra. Ý kiến của một số nhà khoa hoạc lại cho rằng nếu con chim yến làm tổ trên các vách đá có màu đỏ và thấm nước từ các khe đá (chứa nhiều oxyde sắt) thì sẽ có màu đỏ… Nghiên cứu chi tiết hơn thành phần chất đạm, cho thấy Yến huyết chứa rất nhiều sắt và canxi.
Theo đông y, tổ yến huyết có vị ngọt, tính bình, tác dụng vào các kinh phế và vị. Có tác dụng dưỡng âm, bổ phế, tiêu đàm, trừ ho định suyễn, dùng trong các chứng ho hen, khái huyết, suy nhược cơ thể. Ngoài ra, tổ yến huyết còn dùng để chưng cách thủy với táo tàu, hạt sen, hoài sơn, nhân sâm, đương quy, kỷ tử… làm thuốc bổ dưỡng cho người già yếu, suy nhược cơ thể.
Theo tây y, yến huyết rất giàu chất khoáng (kể cả khoáng vi lượng), glucosamin thiên nhiên (là yếu tố cần thiết tạo nên sụn khớp) và hoàn toàn không chứa chất béo, nên rất bổ dưỡng, dễ tiêu hoá hấp thụ. Thành phần chất đạm trong yến sào cũng rất cao: yến huyết Đà Nẵng (54,4%), yến huyết Nha Trang (56,9%),…
Yến Huyết là một món ăn quý tộc được yêu chuộng của nhiều quốc gia Chấu Á như: Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản… Yến huyết được chế biến thành rất nhiều món ăn ngon, bổ dưỡng như yến huyết cho vào món chưng cách thuỷ với gà ác, gà giò, bồ câu và gia vị hay các vị thuốc nói trên hoặc chưng với đường phèn để ăn.
Món yến huyết có thể ăn bất cứ giờ nào trong ngày, có thể sử dụng khi nóng, nguội, lạnh mà không có tác dụng xấu. Tốt nhất nên ăn yến sào vào lúc dạ dày trống rỗng, hoặc buổi tối, trước khi đi ngủ, hoặc dùng 1 chén súp yến sào lúc sáng sớm.